14 Eylül 2008 Pazar

prostat (bph)

BENİGN PROSTAT HİPERPLAZİ (BPH)

Prostatın malign - tumoral olmayan büyümesidir. Benign Prostat Hiperplazi (BPH) , prostat patolojileri arasında en sık rastlanılan durumdur. BPH genellikle 40 yaş üzerindeki erkeklerin hastalığıdır. 50 yaş üzerindeki erkeklerin %50'sinde 60-70 yaş arasında %65'şinde 80 yaş üzerinde %90'ınde BPH gelişmektedir. BPH'nin yaşlanmayla birlikte, östrojen hormon düzeylerinde görülen değişiklik nedeniyle geliştiği düşünülmekle beraber kesin nedeni belli değildir. Benign prostat büyümesi genellikle prostattaki hücrelerin büyümesi (Hipertrofisi) nedeniyle olmayıp hücre sayısının anormal artışı (Hiperplazi) nedeniyledir. Yaşlanmayla birlikte periüretral gladlarda (üretranın etrafındaki bezlerde) hiperplazi olur. Bu hiperplazik glandlar gerçek prostat dokusunu perifere doğru iterek yassılaştırır. Prostat bezi üretra mesane ve rektuma doğru büyür ve özellikle mesane boyunda yarattığı obstrüksiyonla üretra, mesane, üreterler ve böbreklerde patolojik değişikliklere neden olur (Şekil 1).

Hiperplazik kitlenin yaptığı basıyla üretranın normal şekli bozulabilir ve bu kitle mesane boyunda obstriksiyona neden olarak mesanede trabekülasyon, selül (hücre, odalar), divertikül (dışarı doğru bombeleşme) ve taş oluşumuna neden olabilir. Daha sonra üreterlerde (hidroüreter), böbreklerde (hidronefroz) genişleme ile böbrek parankim dokusunda harabiyet gelişebilir.

BENİGN PROSTAT HİPERPLAZİSİNDE BELİRTİ VE BULGULAR

BPH, genellikle yavaş gelişir ve uzun süre önemli sorun yaratmayabilir. Bu hastalarda alt üriner sistem obstriksiyon bulguları olan pollaküri, noktüri, disüri, hematüri, idrar projeksiyonu ve kalibresinde azalma görülebilir.

TANI:

  1. Anamnez: Hastada obstrüktif işeme bulguları mevcuttur.

q Hesitancy: (Duraksama)

Hastanın idrarını, çıkışın zorlaştığı yöne doğru zorlaması için geçen süre

BPH, üretra darlığı

q Projeksiyon azalması: İdrar akım gücü ve kalibresinin azalması:

20 ml/sn

q Terminal dribbling: (İdrar sonu damlama)

q Akut üriner retansiyon-glob vesicale

q Kesik kesik işeme

q Rezidü idrar hissi

Bunlara irritatif bulgular genellikle eşlik eder.

q Frequency

q Noktüri

q Urgency

q Pollaküri

q Dizüri

  1. Fizik muayene:

Genel durum: Uykusuzluk? Dehidratasyon?

Batın: Glob vezikale? Hidronefroz?

Parmakla rektal muayene: (DRE) En bilgi verici yöntemdir. Prostatın yeri, büyüklüğü, şekli, kıvamı, simetrisi ve kitle (nodül) varlığı değerlendirilir.

  1. Laboratuar testleri:

Rutin testlerde: Böbrek fonksiyon bozukluğu? Anemi?

PSA: Prostata spesifik antijen: Semenin likefaksiyonundan sorumlu bir asid proteazdır. Normalde prostat salgı hücrelerinden lümene atılır. Prostatın içinde salgı epiteli ile damar endoteli arasındaki anatomik yapı bozulursa, kan düzeyi artar. BPH� da ılımlı yükselirken, prostat kanserinde ileri derecede yükselir.

  1. İşemenin değerlendirilmesi:

Uluslararası prostat semptom skoru (IPSS): Görecelidir, kişisel farklılıklar içerir, tekrarlanabilirliği kısıtlıdır.

Üroflowmetri: İdrar akım hızının ve akımın zamana göre değişiminin ölçülmesidir. En hızlı akım (Qmax) ve ortalama akım (Qav) hızları ile toplam işeme zamanı, işeme eğrisi ve toplam işenen volüm değerlendirilir. 150 cc�nin altındaki volümlerde değerlendirme yapılmamalıdır.

Sistometri, Basınç-Akım ölçümleri: Mesaneye yerleştirilen bir basınçölçer ile işeme öncesi, sırası ve sonrasında basınç kayıtları yapılır. Eş zamanlı olarak üroflowmetri ve rektal basınç kaydı da yapılabilir.

  1. Görüntüleme yöntemleri:

Direk batın grafisi: Prostat kalsifikasyonları? Mesane taşı?

Ultrasonografi: Abdominal ve transrektal olarak yapılabilir. Dolu mesane gerekir. Prostatın büyüklüğü, doku homojenitesi, kapsülün durumu, adenom veya tümör varlığı saptanabilir. Prostatın orta lobunun mesane içine doğru büyümesi gözlenebilir. Üst üriner ultrason ile hidronefroz, böbrek parankimi değişiklikleri, taş varlığı incelenir.

IVP: Üst üriner sistemde hidroüreter, hidronefroz, böbrek fonksiyon değişikliği, taş varlığı saptanabilir. Mesane fazında selül ve divertikül varlığı, mesanenin kapasitesi, prostatın orta lobunun büyümesine bağlı �prostatik indentasyon� bulgusu, yine mesane içine doğru büyümüş prostatın, üreter alt uçlarını yukarı doğru itmesiyle �balık oltası-fishook� görüntüsü saptanabilir.

Ayırıcı Tanı:

Prostat ca: PSA

Prostat absesi: Abse bulguları-Kültür AB

Prostatit: Enfeksiyon bulguları-Kültür AB

Üretra darlığı: Üretrogram

TEDAVİ: BPH' de konservatif (koruyucu önlemler) ve tibbi tedavi yada cerrahi tedavi uygulanır. BPH'li hastaların bazılarında konservatif önlemlerle belirti ve bulgular azaltılabilir. BPH, prostatitle birlikte olduğunda antibiyotikler verilerek tedavi edilirse belirti ve bulgular azalır. Prostat hiperplazisini önlemek için androjenin etkisini kaldıran ilaçlar (östrojenler ve antiandrojen olan flutamid) verilebilir. Periprostatik kasların kasılmasını engellemek için a-bloker ilaçlar (prazosin, alfuzosin, terazosin, doksazosin) kullanılabilir. Ayrıca hastaya idrar yapma ihtiyacı duyduğunda beklemeksizin idrarını yapması, kısa sürede fazla miktarda sıvı alması alkol diüretik etkisiyle sıvı hacmini arttırarak mesane distansiyonuna neden olacağından, alkol almaması söylenir.

CERRAHİ TEDAVİ : BPH'nin neden olduğu üriner obstrüksiyonu gidermek için en yaygın olarak uygulanan tedavi şekli cerrahidir. Büyüyen Prostat üretral yolla (transüretral rezaksiyon-üretradan geçerek prostatın çıkarılması) yada açık cerrahi girişimle çıkarılır. Cerrahi yöntem prostatın büyüklüğüne ve hastanın sağlık durumuna göre belirlenir. Prostatektomi terimi aslında yapılan işlemin tam karşılığı değildir. Yapılan işlem yani gelişen dokunun çıkarılması adenomektomidir (adonomların alınması). Gerçek prostat ve fibröz kapsül çıkarılmaz. Tüm prostatın çıkarılması (radikal prostatektomi) sadece bazı prostat kanserlerinde uygulanır.BPH nın cerrahi tedavisi için kullanılan temel yöntemler şunlardır:

Transüretral rezeksiyon (TUR-P): Üretradan endoskopik cihazlarla girilerek prostat dokusu kazınır.

Açık prostatektomi: Abdominal veya perineal insizyonla adenom dokusu çıkartılır.

Transüretral insizyon: Prostatın belli noktalarına kesi yapılır, kazıma işlemi yapılmaz.

Transüretral balon dilatasyon: Dar bölgede, uygun çaplı bir balon şişirilir.

Mikrodalga hipertermi: Prostat dokusu ısıtılarak harap edilir.

Yüksek yoğunluklu odaklanmış ultrason: Ultrason enerjisinin dokuda oluşturduğu ısı ile doku harap edilir.

Transüretral iğne ablasyonu: Prostat içine doku harabiyeti yapacak madde (alkol) enjeksiyonu

Açık cerrahi yöntem prostatın büyüklüğü ile ilgilidir. Genellikle 50 gr'dan büyük prostatlarda uygulanan bir yöntemdir. Retropubik prostatektomi, alt abdominal insizyonla mesaneye girilmeksizin prostata ulaşılır ve doku çıkarılır, perineal prostatektomi, anüs ve skrotumun arasından perineye yapılan bir insizyonla uygulanır. Suprapubik transvezikal prostatektonomi en sık uygulanan açık cerrahi yöntemdir.

Hiç yorum yok: